Муус устар ый 4-5 күннэригэр Саха тылын, литературатын учууталларын бастакы өрөспүүбүлүкэтээӄи сийиэһэ буолла.  Дэлэгээтинэн талыллан Амма улууһуттан кыттан, санаабытын этэн, дьон кэпсиирин истэн, санаа атастаһыытыгар кыттан кэллибит.

Икки күннээх үлэ түргэн тэтимнээхтик ааста. Бастакы күн «Орто анал уонна үрдүк үөрэх кыһатыгар саха тылын, литературатын уонна култууратын үөрэтии»  төгүрүк остуолга кытынным. Бары оскуолаларга буоларын курдук саха тылын, литературатын чаастарын сарбыйыы бара турар эбит.  Анал толору хааччыллыылаах кабинеттар суохтара үлэни атахтыыра баар суол, ону туоратар сыаллаах элбэх санаа атастаһыылаах үлэ буолла. Өбүгэ үгэһин, норуот фольклорун, бэйэтэ оӊорон таһаарар үгэһин сүтэрбэт инниттэн чаастарын эбии  олус сүдү оруоллааӄа көһүннэ диэн буолла. Бу төгүрүк остуолу иилээн, саӄалаан ыыттылар салайааччылар Торотоев Гаврил Григорьевич, ХИФУ АФ ХИ норуоттарын тылларын уонна култууратын институутун дириэктэрэ, фл. н.х. Захарова Лариса Васильевна, Дьокуускайдааӄы култуура уонна ускуустуба колледжын саха тылын уонна литературатын учуутала. Бу күннээх үлэ түмүгүнэн

Иккис күн Өрөспүүблүкэтээӄи лиссиэй- интэрнээккэ «Үөрэх предметин сахалыы үөрэтии» төгүрүк остуолга сырыттыбыт. Салайвааччы: Шамаев Иван Иванович Өрөспүүблүкэтээӄи лиссиэй – итиринээт дириэктэрэ, ИЛ Түмэн дьокутаата, ф-м, н. д.

Араас улуустартан биир интириэстээх, санаалаах дьон түмсэн, көдьүүстээх үлэ буолла дии санаатым.

Бэлэмэнэн барбыт санаабытын толору эттибит, ол курдук мин туруорсууларым маннык буоллулар.

Оӄоӄо төрөөбүт тылын үөрэтэрбитин таһынан, уопсай дьоӄурун  сайыннарар сыалтан  предмети кытта куруһуок ситимнээхтик үлэлииллэрэ наада. Манна Саха тылын, Төрүт культура, технология предметтэрин учууталлара уонна куруһуок салайааччылара бииргэ үлэлиирбит иитиигэ, уорэтиигэ норуот быһыытынан сайдарбытыгар сурун тирэх буолар. Кэнники сылларга бу этиллибит предмет учууталларын кытта ыкса сибээстээхтик үлэлээбиппит, көдьүүһэ билиннэ.

Мин Амма улууһун эбии үөрэхтээһинин учууталынан уонтан тахса сыл үлэлээтим, уус уран оӊоһуктары бэйэ илиитинэн оӊорон таһаарарга уһуйабын.  Бастаан саӄалыырбар учууталлар идэлэрин урдэтэр институтка эбии уорэ5и барбытым.  Үлэм программатын оӊосторбор үксүн норуот маастардарын бэчээттэммит үлэлэрин туһаммытым.

-Богатырева Л.Е. «Обугэлэр кыл, сиэл оноьуктарын ньымаларын ырытыы, чинчийии, уорэтии»,

— Борисова С.Д.»Дэйбиири оӊоруу ньымата»,

-Борисова Т.Н. « Кэрэмэн. Туоһунан оӊоһуктар»,

-Винокурова У.А. «Күн Дьөһөгөй»

-Федорова Л.И. Этнопедагогические традиции нравственного воспитания,

Куруһуокка саастарынан көрөн о5о кылы-сиэли туhанан үлэлиирин ситиhээрии нагрузкатын эбэн киллэрбитим (ол курдук кыра болох 1-4 кыл. дылы сиэли тыытарга, ситии хатарга; 5-8 кыл. соруо, кыра оцоhуктары, харысхаллары оцоророго; улахан болох 10-11 кыл. проектнай улэлэргэ уорэтэбин). Оӄолор оскуоланы бүтэрэллэригэр сатабыллара сайдар, элбиир, олоххо бэйэлэрин миэстэлэрин булалларыгар тирэнэллэр.

Элбэх сыллаах улэбит тумугунэн маннык туруорсуулары киллэрэбит:

1. Саха кордорор – иhитиннэрэр компания5а биэриилэр норуот маастардарын үлэлэрин дэлэйдик сырдатар буолбуттара үчүгэй, ол эрээри ити үлэлэр бэчээккэ  хомуурунньук, эбэтэр биирдиилээн да тахсаллара буоллар биһиэхэ, эбии үөрэхтээһин учууталларыгар комо буолуо этэ.
2. Өбүгэ үгэһин үөрэтэрбитигэр, норуот музыкальнай инструменнара, сахалыы иискэ-күүскэ туттуллар тэриллэр наадалар.
3. Оӄо саныыр санаатын сатаан сахалыы эппэт буолуута аныгы гаджеттар салайар кэмнэригэр баар суол, ону көннөрөргө элбэх үлэттэн биирдэрэ, сахалыы тыыннах компьютернай технологиялар наадалар.
4. Эбии үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр компьютернай техника тиийбэтэ үлэни олуһун атахтыыр.
5. Өбүгэ үгэһигэр сыһыаннаах куруһуоктар программаларын сахалыы суруйарбыт санаабытын  толору тириэрдэрбитигэр туһалаах.
6. Эбии уорэхтээhин учебниктара, анал методическай пособиелар, терминологическай тылдьыттар наадалар.
7. Республикаӄа күүскэ киирэн эрэр «Юниор Скилс» күрэӄэр өбүгэ дьарыгын саӊа тыыннаан киллэрбиттэрэ олус үчүгэй, бу хайысханы өссө ситэрэн көрүӊүн эбэллэрэ буоллар, элбэх оӄо интэриэһин тардыа, эрэлин эбиэх этэ.

Борохина С.Ю.

«Утахчаан» о5о холбоьугун салайааччыта

Соморсуннаа5ы филиал